Yaz aylarının gelmesiyle yıllık ücretli izinle ilgili tartışmalar artıyor. Önceki gün izin tarihine kimin karar vereceğini yazmıştım. Ardından sizlerden bu konuyla ilgili çok soru geldi. En çok merak edilenlerin başında ise "İzin kullanmayıp parasını alabilir miyim" sorusu yer aldı. Bu sorunun cevabı "belli şartlarda evet" olacak. Ancak "Bu sene izin kullanmayayım parasını alayım" gibi bir uygulama yok. Zaten çalışanın 'ben izin kullanmayacağım' deme hakkı olmadığı gibi iş verenin de 'Ben sana İzin vermiyorum' deme hakkı yok. İşin gereği olarak yıllık izin kullanılmamış ya da kısmen kullanılmışsa kalan izin hakları için iki yöntem uygulanıyor. Birincisi bir sonraki seneye devretmek, ikincisi ise hangi şekilde olursa olsun ayrılırken (istifa ya da çıkarılma...) son maaştan alma...
Yıllık ücretli izin ile ilgili son yapılan düzenlemelerle artık ilk bölümü 10 günden az olmamak üzere istenilen güne kadar bölünebiliyor. Yani çalışanlar isterlerse izinlerini 1'er gün olarak bile kullanabiliyor. Yıllık izinlerle ilgili sizden gelen çok sayıda soruyla ilgili cevapları derledim...
1) Yıllık ücretli izin kimin hakkıdır ve bu hak nasıl belirlenir?
Tüm çalışanların yıllık izin hakkı vazgeçilmez bir hak.
İşçilerin yıllık izin için en az bir yıl çalışmaları gerekiyor. Aynı işyerinde çalışma süresi henüz bir yılı dolmamış olanlar izin kullanamıyor. 1-5 yıl arası çalışanlar en az 14 gün, 5-15 yıl arası en az 20 gün, 15 yıl ve daha fazlası için en az 26 gün izne hak kazanır. 50 yaş üstü ve 18 yaş altı çalışanların izinleri 20 günden az olamıyor.
Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün artırılarak uygulanır.
2) Bir yıldan az çalışan izin yapamaz mı?
Yasa gereği 1 yılını doldurmayan bir çalışan izin kullanamıyor. Fakat işveren isterse işçilerine 1 yıl dolduktan sonra hak edeceği izin günlerini avans olarak kullandırabilir.
Burada iznin tamamı da bir bölümü de kullandırılabilir.
Bu tamamen işveren ile işçi arasındaki anlaşmayla gerçekleşiyor.
Ancak yasal olarak bir yılı doldurmayan çalışan izin kullanamıyor.
3) Bir yıllık süre nasıl hesaplanıyor?
Yıllık izin için gerekli 1 yıl hesaplanırken işyerinde bulunulan tüm zamanlar dikkate alınır. Yani deneme süresi de bu 1 yıla dahil edilir. Doğum izni gibi yasal izinler de 1 yıllık süre hesabına katılır.
4) Part-time çalışanlar izin yapar mı?
Part-time çalışan işçilerin izin için gerekli 1 yıllık süreleri de işe başladıktan sonra geçen zaman olarak hesaplanır.
Çalışmadıkları günler de bu hesabın içindedir. Yani ilk işe başladıkları tarihten bu yana 1 yıl geçip geçmediğine bakılır.
Kısmi süreli ya da çağrı üzerine iş sözleşmesi ile çalışanlar yıllık ücretli izin hakkından tam süreli çalışanlar gibi yararlanır ve farklı işleme tabi tutulamaz.
Yaz ayları geldi, havalar ısındı, tatil planları yoğunlaştı. Dolayısıyla çalışanlar şimdi yıllık izinlerini kullanacakları günleri belirlemeye çalışıyor. İzinler konusunda birçok işyerinde anlaşmazlıklar yaşanıyor. Çünkü hemen herkes yaz aylarında izin kullanmak istediğinden işverenler de işin aksamaması için plan yapma arzusunda olduğundan çatışmalar da doğal olarak ortaya çıkıyor.
Öncelikle belirtelim, yıllık izin gerek işçilerde gerekse memurlarda anayasal bir hak.
Yani işveren 'izin kullandırmıyorum', işçi de 'ben kullanmak istemiyorum' diyemiyor. Bu izinleri kullanmayıp 'parasını almak' gibi bir uygulama da maalesef yasalarımızda bulunmuyor. Yıllık ücretli izin ile ilgili son yapılan düzenlemelerle artık toplam izinler ilk bölümü 10 günden az olmamak üzere istenilen güne kadar bölünebiliyor. Yani çalışanlar isterlerse izinlerini 1'er gün olarak bile kullanabiliyor.